Gezegendeki tüm buzul ve buzullar erirse, küresel deniz seviyesi yaklaşık 70 metre yükselir. Bu miktardaki su, dünyadaki hemen hemen her kıyı kentini sular altında bırakır. Yükselen sıcaklıklar, eriyen arktik buzullar, kuraklık, çölleşme ve iklim değişikliğinin diğer yıkıcı etkileri gelecekteki sorunların örnekleri değildir. Bunlar bugünün gerçekleridir. İklim değişikliği sadece çevre ile ilgili değildir; etkileri hükümetlerimizin ve ekonomilerimizin istikrarından sağlığımıza ve yaşadığımız yere kadar hayatımızın her alanına dokunuyor.
Mesela bir sel, yaşadığınız şehri harap etse nereye giderdiniz? Dünya çapında milyonlarca insan bu soruyu cevaplamak zorunda kaldı. Brookings Enstitüsü’ne göre, 2017’de 68,5 milyon insan, insanlık tarihinin herhangi bir noktasından daha fazla yerinden edildi. Bunların üçte birinden fazlası sel, orman yangınları ve şiddetli fırtınalar gibi ani hava olayları nedeniyle yerlerinden edildi. Sahra Altı Afrika, Güney Asya ve Latin Amerika bölgelerine odaklanan, Dünya Bankası’nın 2018 raporu, somut bir iklim eylemi olmadan, sadece bu üç bölgedeki 143 milyondan fazla insanın 2050 yılına kadar iklim değişikliğinin etkilerine şiddetli şekilde maruz kalacağını anlattı.
Ancak dünya çapında 1 milyardan fazla insan, 2050 yılına kadar iklim değişikliğine dayanmak için yetersiz altyapıya sahip ülkelerde yaşayacak. Pasifik Adaları’nın özellikle şiddetli etkilenmesi bekleniyor. Deniz seviyesi zaten yılda neredeyse 0,5 inç yani 12 milimetre yükseliyor. Sekiz ada sular altında kaldı ve iki ada daha yok olmaya yakın. Uzmanlar, 2100 yılına kadar Pasifik’teki 48 adanın daha tamamen su altında kalacağından korkuyor.
Peki ya orada yaşayan insanlar? Yerinden edilecek bu insanlara ne diyoruz? Aslında karmaşık. Bu göçmenlerin hangi kategoriye girmesi gerektiğini belirlemek zordur çünkü küresel bir tanımı yoktur. Bu neden önemli? Standart bir sınıflandırma yöntemi olmadan, bir çevresel veya iklim olayından kaç kişinin etkilendiğini veya yerinden edildiğini izlemenin bir yolu yoktur. Dolayısıyla en yaygın kullanılan terim “çevresel mülteci”dir.
Uzmanlar terimi ve tanımını, 1985 yılında “Çevresel Mülteciler” başlıklı Birleşmiş Milletler raporunu yazan BM Çevre Programı (UNEP) araştırmacısı Essam El-Hinnawi çevresel mültecileri şu şekilde tanımladı:
… varoluşlarını tehlikeye atan ve / veya yaşam kalitelerini ciddi şekilde etkileyen belirgin bir çevresel bozulma (doğal ve / veya insanlar tarafından tetiklenen) nedeniyle geleneksel yaşam alanlarını geçici veya kalıcı olarak terk etmeye zorlanan insanlar.
Bu çalışma tanımı, mevcut tartışmanın temelini oluşturmuştur.
Ancak 1951 Cenevre Mülteci Sözleşmesi’ne göre, bir mülteci “ırk, din, milliyet, belirli bir sosyal grubun üyeliği nedeniyle zulme uğrama haklı temelli korkusu nedeniyle menşe ülkesine dönmeyi başaramayan veya istemeyen kişidir.”
Çevre mültecileri yasal olarak bu statüye girmiyor.
Kaynak: Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği.
İklim Değişikliği İnsanların Yerini Nasıl Değiştirir?
Çevresel mültecilerin neden evlerinden kaçmaları, çevresel bozulmanın ve çaresiz sosyoekonomik koşulların karmaşık bir karışımıdır. İnsanlar geçim kaynakları ve güvenlikleri tehlikeye girdiğinde evlerini terk ederler. İklim değişikliğinin hangi etkileri onları tehlikeye atıyor? İklim değişikliği, diğer sorunların yanı sıra çölleşme ve kuraklık, ormansızlaşma, arazi bozulması, yükselen deniz seviyeleri, seller, daha sık ve daha şiddetli fırtınalar, depremler, volkanlar, gıda güvensizliği ve kıtlığı tetikliyor.
Ekonomi ve Barış Enstitüsü tarafından hazırlanan Eylül 2020 Ekolojik Tehdit Kayıt Raporu, en çok etkilenen popülasyonların şunlar olacağını öngörüyor:
Sahra Altı Afrika, Güney Asya, Orta Doğu ve Kuzey Afrika
Afganistan, Suriye, Irak, Çad, Hindistan ve Pakistan,
Pakistan, Etiyopya ve İran kitlesel yerinden olma riski altındadır.
Haiti, Orta Amerika ve Karayipler’deki tüm ülkeler arasında en yüksek riskle karşı karşıya.
Hindistan ve Çin, yüksek veya aşırı su stresi yaşayan ülkeler arasında olacak.
Raporda ayrıca anlaşılacağı Avrupa bölgeleri gibi gelişmiş ülkelerin bağışıklığı olmadığını. “2015’te Suriye ve Irak’taki savaşların ardından Avrupa’daki mülteci krizi, 2 milyon insanın Avrupa’ya kaçtığını gördü ve hızlı nüfus değişimleri ile siyasi türbülans ve sosyal huzursuzluk arasındaki bağlantıyı vurguladı.” Rapora göre İsveç, Norveç ve İrlanda gibi gelişmiş ülkeler çok az tehditle karşı karşıya.
İklim değişikliği tüm insanları ve dünyanın her yerini aynı şekilde etkilemez. Seller bazı bölgeleri tahrip ederken, diğerlerinde çöller yayılıyor. Çölleşme ve su kıtlığı ve verimli toprak gibi tükenen kaynaklar, iklim değişikliğinin uzun vadeli sonuçlarıdır. Ancak en büyük tehditlerden biri gıda güvensizliği olacaktır.
Ekonomi ve Barış Enstitüsü’nün kurucusu ve icra başkanı Steve Killelea, 2020 Ekolojik Tehdit Raporunda, “Ekolojik tehditler ve iklim değişikliği, küresel barış için ciddi zorluklar oluşturuyor,” dedi. “Önümüzdeki 30 yıl içinde, gıda ve suya erişim eksikliği, acil bir küresel iş birliği olmazsa artacak. Erken bir eylemin yokluğunda sivil huzursuzluk, isyanlar ve çatışmalar büyük olasılıkla artacak. COVID-19 halihazırda küresel gıda zincirindeki boşlukları açığa çıkarıyor. “
Rapor, küresel gıda talebinin 2050 yılına kadar yüzde 50 artacağını öne sürüyor . Varolan, gıda arzında bir artış olmazsa bile, birçok insanın açlıktan ölebileceği veya yiyecek aramak için kaçmaya zorlanabileceği anlamına gelir. Şu anda, dünya çapında 2 milyardan fazla insan gıda güvencesinden yoksun durumda.
Kaçma kararı ile karşı karşıya kaldıklarında, çoğu insan kendi ülkesinde veya bölgesinde kalmak ister. Bir ülkeden ayrılmak para gerektirir ve aileyi geride bırakmak anlamına gelebilir; sadece iş ve kaynak arayışı için kırsaldan kentsel alana taşınmak daha kolay olabilir. Ayrıca, bir aile ülkesini tamamen terk ederse, eve geri dönme ve yeniden yerleştirilme şansı olası değildir. Yıkıcı bir kasırganın ardından olduğu gibi, bir bölgenin geçici olarak oturulamayacağı durumlarda, eve dönmek bir seçenek olabilir. Ancak kıyı şeritleri veya adaların tamamı su altındayken, eve dönme olasılığı söz konusu bile olamaz.
İklim değişikliğinin gelecekteki etkileri orantısız bir şekilde dünyanın en yoksullarını etkileyecek, ancak aynı zamanda mültecilerin kitlesel göçü yoluyla dünyanın dört bir yanındaki ülkelere baskı yapacaktır. Uyum ve dayanıklılık, erken uyarı sistemleri ve sele karşı savunma altyapısı, sürdürülebilir tarım ve kuraklığa dayanıklı mahsullerin yanı sıra diğer koruma önlemleri hem geçici hem de kalıcı yer değiştirme riskini azaltmanın anahtarı olacaktır.
Ek Bilgi;
Bu hikâye, iklim hikayesinin kapsamını güçlendiren küresel bir gazetecilik iş birliği olan Covering Climate Now’ın bir parçası.
Kaynak: US Geological Survey.
