Emrah KIZIL-Serdar SUNAR/DİYARBAKIR, (DHA)- DİYARBAKIR’ın Ergani ilçesindeki, insanların göçebelikten yerleşik hayata, avcılıktan tarımsal üretime geçip, köy yaşantısının ilk temellerinin atıldığı 12 bin yıllık geçmişe sahip Hilar Mağaraları ve Çayönü’nde kazı çalışmaları başlıyor. Diyarbakır Valisi Münir Karaloğlu, “Kazıların 12 aya alınması ile ilgili Kültür ve Turizm Bakanlığımızın bir çalışması var. Buradaki kazı çalışmalarının tamamlanmasını arzu ediyoruz. Önümüzdeki dönem UNESCO listesine girmesi için çalışma yapılabilir” dedi.
Ergani ilçesine bağlı kırsal Sesverenpınar Mahallesi’nde birinci derece arkeolojik sit alanı olarak tescillenen Hilar Mağaraları ve 500 metre kuzeyindeki Çayönü yerleşkesi, uygarlık tarihi açısından önemli bir yere sahip. 1964 yılında başlayan kazı çalışmalarında elde edilen milattan önce 7500 ila 5500 yılları arasındaki döneme ait kalıntı ve buluntularla bölgenin ilk buğday, nohut, mercimek gibi ürünlerin ekildiği, koyun ve keçilerin de evcilleştirilerek avcılıktan yerleşik hayata geçildiği yer olduğu ortaya çıktı.
‘DÜNYA UYGARLIK TARİHİNE IŞIK TUTUYOR’
Kazı çalışmalarında, Cilalı Taş Devri’ne ait önemli bulgular, kemikten yapılan kaşık ve çatal görevi gören aletler ile kaya mezarları ve kabartmalar gün yüzüne çıktı. Bölgede göçebelikten köy yaşantısına, avcılıktan tarımsal üretime geçilerek yerleşik köy yaşantısının ilk temellerinin atıldığı belirlendi. ‘Neolotik Devrim’ olarak bilinen bölge yerleşik tarıma dayalı bu yaşam biçimi, beslenme ekonomisi, insan-doğal çevre ilişkileri ve kültür tarihiyle birçok ilki içinde barındırırken, dünya uygarlık tarihine ışık tuttuğu bildirildi.
‘DİYARBAKIR, İNSANLIĞIN ANAVATANI’
Diyarbakır Valisi Münir Karaloğlu, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nca başlatılacak kazı çalışmalarının kesintisiz süreceğini söyledi. Diyarbakır’ın insanlığın anavatanı olduğunu anlatan Vali Karaloğlu, şöyle konuştu:
“Diyarbakır dediğimiz yer, Yukarı Mezopotamya’nın merkezi, Mezopotamya da insanlık tarihinin, medeniyet tarihinin en önemli merkezi. Burası insanlığın toplayıcılık ve avcılıktan yerleşik hayata geçtiği, tarımsal faaliyetlere başladığı, ilk defa buğdayın, arpanın, baklagillerin tarımsal faaliyet olarak yetiştirildiği bir bölge. Bilim insanları Çayönü kazılarında ortaya çıkan arkeolojik eserlerden bunu zaten ortaya koydu. ‘Diyarbakır insanlığın anavatanı’ diyoruz. İnsanlığın ilk yerleşim alanlarından bir tanesi. 12 bin yıllık bir şehirden bahsediyoruz. Çayönü ve Hilar Mağaraları da Diyarbakır’ın 12 bin yıllık yaşını ortaya koyan çok önemli bölgelerden bir tanesi. Kazıların 12 aya alınmasıyla ilgili Kültür ve Turizm Bakanlığımızın bir çalışması var. Buradaki kazı çalışmalarının tamamlanmasını arzu ediyoruz” diye konuştu.
UNESCO’YA ADAY GÖSTERİLECEK
Önümüzdeki dönem yapılacak çalışmalarla bölgenin UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne alınması için çalışma yapılacağını ifade eden Vali Karaloğlu, “Bu bölgede yaşayan, Ergani’de yaşayan, Diyarbakır’da yaşayan insanımız elimizdeki tarihi varlıkların değerini bilecek ki dönüp dünyaya ‘Elimizde şöyle kıymetli bir varlığımız var. Bunu artık insanlığın ortak değeri haline getirelim’ diyebilelim. Biz daha belki birinci aşamayı tamamlayabilmiş değiliz. O konuda çok çalışma yapmamız lazım. Arkeolojik kazılarda ortaya çıkan eserler Diyarbakır müzemizde sergileniyor. İnsanlığın anavatanında çıkan eserleri ziyarete bekliyoruz.”
FOTOĞRAFLI
